Boks w czasie wojny i pokoju. Lekcja historii od ostatnich żyjących mistrzów olimpijskich
– Papa Stamm był dla mnie drugim ojcem. Trafiłem na dobrego człowieka, dobrego trenera. Talent jest ważny, ale wiele zależy od samego zawodnika. Musisz od siebie dawać jak najwięcej – przekonywał 83-letni Marian Kasprzyk, mistrz olimpijski z Tokio (1964), podczas premiery książki „Wielkie tradycje polskiego sportu: boks”, wydanej przez Fundację Instytut Łukasiewicza.
Dyskusji z udziałem ostatnich żyjących polskich mistrzów olimpijskich w pięściarstwie przysłuchiwała się młodzież z warszawskich szkół sportowych, wśród nich młodzi bokserzy. – Trzeba wierzyć w siebie, mieć dobrego trenera, i myśleć zawsze o największym sukcesie. Czyli zawsze iść po złoto – radził Jerzy Rybicki, złoty medalista z Montrealu (1976).
Mistrzowie zdradzili kulisy walk, które przyniosły im największe laury, oraz opowiadali o swoich trenerach: Feliksie Stammie i Michale Szczepanie. Stamm – wychowawca kilku pokoleń znakomitych pięściarzy – to postać, która łączy przedwojenną i powojenną historię polskiego boksu.
– Ta dyscyplina rodziła się jednocześnie z odradzającą się Rzeczpospolitą – przypomniał dr Karol Nawrocki, prezes Instytutu Pamięci Narodowej, historyk i wieloletni pięściarz-amator. Wskazał na liczne wspólne cechy sportowców i żołnierzy. – To przede wszystkim dążenie zawsze do najważniejszego celu, niezatrzymywanie się; umiejętność upadania i powstawania – żaden sportowiec i żaden żołnierz nie wygra, jeśli będzie myślał, że życie składa się z samych sukcesów.
Prezes IPN podkreślał, że w okresie II RP sport hartował w Polakach ducha służby, i przywołał kilku bokserów zasłużonych w czasie II wojny światowej: Tadeusza „Teddy’ego” Pietrzykowskiego, który odbywał walki w niemieckim obozie Auschwitz, i Jana Biangę, wybitnego gdańskiego pięściarza, który odmówił współpracy z Gestapo mimo gróźb ze strony Niemców. – Sport pozwala być skutecznym w czasie pokoju, ale i w czasie wojny. Gdy jesteśmy w wolnym państwie, bijemy się o medale. Gdy jest wojna, bijemy się o ojczyznę – podsumował dr Karol Nawrocki.
Dr hab. Robert Gawkowski, historyk sportu, konsultant merytoryczny książki „Wielkie tradycje polskiego sportu: boks”, dodał, że ogromna liczba sportowców, którzy zginęli podczas wojny, nie wzięła się znikąd. – Był to wynik patriotycznego wychowania. W II RP sportowiec miał być nie tylko zwycięzcą, ale też prawym obywatelem.
O walorach wychowawczych boksu opowiadał też dr Mikołaj Rysiewicz – filozof polityki, dyrektor Biura Gabinetu Prezydenta RP, który uprawia boks od 10 lat. – Boks uczy nie tylko fizycznego starcia z przeciwnikiem – co jest ważne i potrzebne w kontekście budowania postaw patriotycznych i proobronnych. W moim przekonaniu boks pozwala przede wszystkim stać się lepszym człowiekiem: uczy pokory i szacunku dla innych, pomaga poukładać z nimi relacje. Po kilku ciężkich rundach na ringu następuje moment oczyszczenia, okazania przeciwnikowi szacunku.
Z tymi słowami zgodzili się mistrzowie olimpijscy. – Bez boksu nie byłbym tym, kim jestem – podkreślał Marian Kasprzyk, dodając, że dziś najistotniejszym punktem odniesienia jest dla niego wiara. Złoty medal olimpijski oddał na Jasną Górę jako wotum dziękczynne. – Niektórzy pytają o moją najważniejszą walkę. Odpowiadam, że była nią walka o powrót do Pana Boga – wyznał.
Jerzemu Rybickiemu kariera bokserska umożliwiła służbę w Biurze Ochronie Rządu, w ramach której m.in. brał udział w zabezpieczaniu pielgrzymek papieża Jana Pawła II do ojczyzny. – Pewnego razu spędziłem całą noc, stojąc przed drzwiami do pokoju, w którym nocował Ojciec Święty – opowiadał Rybicki.
Kariery obydwu mistrzów przypadły na czasy, gdy emocje polskich kibiców najbardziej rozpalały pojedynki z sowieckimi zawodnikami. Do najważniejszych sukcesów tzw. polskiej szkoły boksu należały trzy złote medale zdobyte na igrzyskach w Tokio w 1964 r. (Marian Kasprzyk, Jerzy Kulej Józef Grudzień) – wszystkie zdobyte w walkach z przedstawicielami ZSRS. O niezapomnianych chwilach w historii polskiego sportu – takich jak wspomniane sukcesy podopiecznych Stamma, Ireny Szewińskiej, Haliny Konopackiej, czy siatkarzy Wagnera – opowiada nowa wystawa Instytutu Łukasiewicza, która została uroczyście otwarta w Centrum Olimpijskim.
– Z tysięcy kart chwały polskiego sportu wybraliśmy kilkadziesiąt wspomnień, które ukazują piękno sportu w jego różnych odsłonach. Zaprezentowaliśmy osiągnięcia ludzi, którzy byli nie tylko wspaniałymi zawodnikami, ale też wielkimi patriotami z zasługami dla ojczyzny – mówił podczas wernisażu Maciej Zdziarski, prezes Instytutu Łukasiewicza.
Wcześniej wystawa została zaprezentowana w Sejmie RP. Trafi także do wielu szkół i miejsc zajmujących się promocją sportu w całej Polsce. Projekt jest współfinansowany ze środków Ministerstwa Sportu i Turystyki. Partnerem strategicznym jest Totalizator Sportowy.
